'Welnu Eryximachus,' zei Aristophanes, 'ik ben van plan met mijn rede een andere weg in te slaan dan gij en Pausanias hebt gedaan. Het komt mij namelijk voor, dat de mensen de macht van Eros volstrekt niet hebben bemerkt; want als zij die bemerkten, zouden zij de grootste tempels en altaren voor hem oprichten en hem de grootste offers brengen, heel anders dan nu, nu er niets van dien aard voor hem gebeurt, hoe noodzakelijk dat ook moge zijn. Want hij is van de goden de meest menslievende, omdat hij een helper is van de mensen en een geneesheer van die kwalen waarvan de genezing het grootste geluk kan brengen aan het mensdom. Ik zal dus trachten u in te wijden in zijn macht en gij zult dit weer aan anderen leren. 

Eerst moet gij op de hoogte worden gebracht van de menselijke natuur en de lotgevallen daarvan. Want oudtijds was onze natuur niet dezelfde als nu, maar anders. Eerst immers waren er drie geslachten van mensen, niet twee zoals nu: mannelijk en vrouwelijk. Er was nog een derde bij, dat aan beide andere deel had; de naam is nog over, zelf is het verdwenen. 

Want toen bestond het man­vrouwelijke geslacht, in gedaante en in naam samengesteld uit de twee andere, het mannelijke en het vrouwelijke. Nu is alleen de naam over als scheldnaam. 

Verder was ieder menselijk wezen geheel rond met rondom rug en zijden. Hij had vier armen en evenveel benen, twee geheel gelijke gezichten op een ronde hals en op de tegenover elkaar staande gezichten één schedel. Hij had vier oren en twee schaamdelen en al het overige, zoals men dat hieruit kan afleiden. Hij liep ook rechtop zoals wij nu, vooruit en achteruit zoals hij wilde, en wanneer hij begon hard te lopen, zette hij zich af op de acht ledematen die hij toen had en draaide hij snel in het rond, zoals buitelaars hun benen in de lucht gooien en rond buitelen. 

Na veel hoofdbreken zei Zeus: "Ik verbeeld mij een middel te weten, dat de mensen kunnen voortbestaan en er toch een eind komt aan hun opstandigheid, wanneer zij namelijk zwakker worden gemaakt. Voorlopig zal ik hen één voor één in tweeën snijden. Dan zullen zij niet alleen zwakker zijn, maar ook nuttiger voor ons wegens hun groter aantal. Zij zullen rechtop lopen op twee benen. Als zij opnieuw opstandig mochten worden en zich niet rustig willen houden, zal ik - zo zei hij - hen wederom in tweeën snijden, zodat zij op één been zullen voortgaan als zaklopers."

Na deze woorden sneed hij de mensen in tweeën, zoals men morellen doorsnijdt om ze in te maken of eieren met een haar. Zodra hij iemand had doorgesneden, beval hij Apollo het gezicht en de halve hals naar de snede toe om te draaien, opdat de mens met de snede voortdurend voor ogen ootmoediger zou zijn en hij gelastte hem de wonden te helen. 

Apollo draaide het gezicht om en trok de huid van alle kanten samen naar dat wat nu de buik wordt genoemd, als een koordenbeurs; hij liet één opening en bond die af in het midden van de buik, de zogenaamde navel. De overige plooien maakte hij grotendeels glad, hij welfde de borst met zulk een werktuig als de schoenmakers gebruiken, als zij de plooien van het leer glad maken om de leest. Enkele liet hij over, de plooien om de buik zelf en de navel als een her­innering aan wat eens met hen was gebeurd.

Toen nu hun oorspronkelijk lichaam in tweeën was gesneden ging ieder vol verlangen op zoek naar zijn eigen helft. Zij sloegen de armen om elkander heen en in hun begeerte om zich te verenigen stierven zij in elkanders omhelzing van honger en nietsdoen, daar zij weigerden iets te doen zonder elkander. Als één van de helften stierf en de andere in leven bleef, zocht de overgebleven helft een nieuwe en omarmde die, hetzij de helft van een vroegere gehele vrouw (wat wij nu een vrouw noemen), hetzij van een man. En zo gingen zij te gronde.

Zeus kreeg medelijden en verzon een ander middel. Hij verplaatste hun schaamdelen naar voren. Want tot dusverre hadden zij die aan de buitenkant en zij bevruchtten en baarden niet in elkander, maar in de aarde evenals de krekels. Daarom dus verplaatste hij ze naar voren en liet door middel daarvan de voortplanting in elkander geschieden, door mannelijke in het vrouwelijke, met een tweeledige bedoeling: als een man zich paarde met een vrouw, zouden zij kinderen voortbrengen en het geslacht zou worden voortgeplant en als een man samenkwam met een man, zou het samenzijn hun althans bevrediging schenken en zouden zij daarmee ophoudend aan hun werk gaan en voor hun verdere levensbehoeften zorgen. Sinds zo lange tijd is dus de liefde voor elkander aan de mensen ingeplant en is Eros de hereniger van onze oorspronkelijke natuur en tracht hij uit twee één te maken en de menselijke natuur te genezen.

16

Zo is ieder van ons het brokstuk van een mens, omdat hij vaneengesneden is, twee uit één, zoals de schollen. Daarom zoekt ieder steeds zijn eigen wederhelft.

De mannen die een helft zijn van een geheel dat vroeger man-vrouwelijk heette, zijn minnaars van vrouwen; uit dit geslacht komen de meeste echtbrekers voort en evenzo de vrouwen, die mannen liefhebben en overspelig zijn.

De vrouwen die de helft zijn van een vrouwelijk geheel schenken niet veel aandacht aan de mannen, maar voelen zich meer aangetrokken tot vrouwen; uit dit geslacht komen de tribaden voort. 

Zij die de helft zijn van een mannelijk geheel jagen het mannelijke na en zolang zij knapen zijn beminnen zij, daar zij immers delen zijn van een mannelijk geheel, de mannen en is het hun vreugde bij mannen te liggen en hen te omhelzen. Dat zijn de besten onder de knapen en jongelingen, want zij zijn het mannelijkst van natuur. Sommigen beweren dat zij schaamteloos zijn, maar dat is een leugen. Want zij doen dat niet uit schaamteloosheid, maar uit kloekheid en moed en manhaftigheid, het gelijksoortige welkom hetend. 

Een sterk bewijs hiervoor is dat zij alleen, wanneer zij volwassen zijn geworden, als mannen zich aan de staatsdienst wijden. Wanneer zij man geworden zijn, beminnen zij knapen en schenken zij van nature geen aandacht aan huwelijk en vaderschap; zij zijn ermee tevreden ongehuwd met elkander te leven. Zo iemand heeft stellig als knaap zijn minnaar lief en als minnaar een knaap, omdat hij zich steeds aangetrokken voelt tot het verwante.